Uyluk kemiğinin (femur) üst kısmında, kalça eklemine yakın bir bölgede meydana gelen kırılmadır. Kalça kırığı genellikle düşme, darbe veya osteoporoz gibi kemik yoğunluğunu azaltan durumlar sonucu oluşur. Yaşlı bireylerde daha yaygındır ve ciddi bir yaralanmadır, çünkü hareket kabiliyetini kısıtlar. Tedavi süreci uzun olabilir. Tedavi seçenekleri arasında cerrahi müdahale, fizik tedavi ve rehabilitasyon bulunur.
Kalça Kırığı Belirtileri Nelerdir?
Kalça bölgesinde aniden başlayan ve şiddetli bir ağrı en yaygın belirtidir. Bu ağrı genellikle kasık, uyluk veya kalçanın dış kısmında hissedilir ve hareketle kötüleşir. Kalça kırığı olan kişiler genellikle yürüyemez veya ağırlık taşıyamaz. Yatakta hareket ederken bile zorlanabilirler.
Kırık olan bacak, diğer bacağa göre daha kısa görünebilir. Bu durum özellikle yatarken daha belirgin olabilir. Kırık bacağın ayağı dışa dönük olabilir ve bacak anormal bir şekilde durabilir. Kalça çevresinde şişlik ve morarma görülebilir. Bu belirtiler, kırık sonrası bölgede kanama ve sıvı birikmesinden kaynaklanır.
Kalça bölgesine dokunulduğunda veya hafifçe bastırıldığında şiddetli hassasiyet ve ağrı hissedilebilir. Bu durumu yaşayan kişilerde denge kaybı ve bacakta zayıflık hissi olabilir. Bu da düşme riskini artırır. Kalça kırığı durumundan şüphelenildiğinde, hemen tıbbi yardım almak önemlidir. Erken teşhis ve tedavi, komplikasyonları önlemek ve iyileşme sürecini hızlandırmak için kritik öneme sahiptir. Tedavi genellikle cerrahi müdahale gerektirir. Ardından fizik tedavi ve rehabilitasyon süreci gelir.
Kalça Kırığı Neden Olur?
Düşmeler, özellikle yaşlı bireylerde en yaygın kalça kırığı nedenidir. Zayıf kemik yapısı ve denge sorunları düşme riskini artırır. Ev içi kazalar, kaygan zeminler, merdivenler ve diğer engeller düşme olasılığını yükseltir. Osteoporoz, kemiklerin zayıflamasına ve kırılgan hale gelmesine neden olan bir durumdur. Bu hastalık, özellikle menopoz sonrası kadınlarda yaygındır. Zayıf kemikler, küçük travmalarla bile kolayca kırılabilir. Travma, trafik kazası, spor yaralanması gibi travmalar, her yaştan bireyde neden olur. Bu tür kırıklar genellikle genç bireylerde görülür ve ciddi yaralanmalarla ilişkilidir.
Yaşlandıkça kemiklerimiz doğal olarak zayıflar ve kırılgan hale gelir. Ayrıca, kas gücü ve koordinasyon da azalır, bu da düşme riskini artırır. Bazı kronik hastalıklar ve rahatsızlıklar, kemik yoğunluğunu ve sağlığını olumsuz etkileyebilir. Örneğin, kronik böbrek hastalığı, hipertiroidizm ve bazı kanser türleri kemik sağlığını bozabilir. Yeterli kalsiyum ve D vitamini alımı, kemik sağlığı için çok önemlidir. Bu vitaminlerin eksikliği, kemiklerin zayıflamasına ve kırılma riskinin artmasına neden olabilir. Düşük fiziksel aktivite seviyeleri, kas ve kemik gücünü azaltabilir. Düzenli egzersiz, kemik yoğunluğunu artırmaya ve kasları güçlendirmeye yardımcı olur, bu da düşme ve kırık riskini azaltır.
Bazı insanlar genetik olarak osteoporoza ve diğer kemik hastalıklarına yatkındır. Ailede kalça kırığı öyküsü olan bireylerde, kırık riski daha yüksek olabilir. Bazı ilaçlar, özellikle uzun süreli steroid kullanımı, kemik sağlığını olumsuz etkileyebilir. Bu ilaçlar, kemik yoğunluğunu azaltarak kırık riskini artırabilir. Aşırı alkol tüketimi ve sigara içmek, kemik sağlığını olumsuz etkileyen faktörlerdir. Bu alışkanlıklar, kemik yoğunluğunu azaltarak kırık riskini artırabilir. Ciddi bir sağlık sorunudur ve genellikle düşme, osteoporoz ve travma gibi nedenlerle ortaya çıkar. Bu kırıkların önlenmesi için düzenli egzersiz yapmak, sağlıklı beslenmek, düşme riskini azaltmak önemlidir.
Kalça Kırığı Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Kırığın iyileşmesi için hastanın bir süre yatak istirahati yapması gerekebilir. İmmobilizasyon yönteminde kırığın hareket etmesini önlemek amacıyla kalça bölgesinin sabitlenmesi sağlanır. Kas güçsüzlüğünü önlemek ve mobiliteyi artırmak için fizik tedavi uygulanır. Stabil olmayan kırıkların bir araya getirilmesi ve sabitlenmesi için vida ve plaklar kullanılır. Kalça ekleminin ciddi şekilde zarar gördüğü durumlarda, eklem tamamen protezle değiştirilir.
Bu işlem total kalça protezi (total hip replacement) olarak bilinir. Kısmi protez, sadece kalça ekleminin bir kısmının protezle değiştirilmesi durumunda uygulanır. Femur kemiğinin içine yerleştirilen metal bir çivi ile kırık sabitlenir. Kas gücünü artırmak ve eklem hareketliliğini geri kazandırmak için egzersizler yapılır. Hastalar yürüteç veya baston gibi yardımcı cihazlar kullanarak yürümeyi öğrenirler. Hastaların günlük yaşam aktivitelerini bağımsız olarak yapabilmeleri için eğitim verilir. Kalça kırığı tedavisinde ağrı yönetimi ve kemik iyileşmesini desteklemek için ilaç tedavisi de uygulanır.
Ağrı kesiciler, anti-inflamatuar ilaçlar ve osteoporoz tedavisi için kullanılan ilaçlar yaygın olarak kullanılır. Hastaların yaşam alanlarında ergonomik düzenlemeler yapılarak, düşme riskinin azaltılması ve hastaların güvenliği sağlanır. Bu düzenlemeler arasında, evdeki zeminlerin kaymaz hale getirilmesi, bulunur. Tedavi multidisipliner bir yaklaşım gerektirir. Ortopedist, fizik tedavi uzmanı, hemşirenin iş birliği içinde çalışmasıyla en etkili sonuçlar elde edilir. Tedavi sürecinde hastanın ihtiyaçlarına uygun bireyselleştirilmiş bir plan hazırlanır. En kısa sürede normal yaşantısına dönmesi hedeflenir.